Het herstel in de Nederlandse plaatwerkindustrie is broos. “Te broos om van een daadwerkelijk herstel te praten,” meent de Federatie Dunne Plaat die sinds een poosje maandelijks de conjunctuur in de branche peilt. De economische situatie is echter niet alléén een zorgpunt van de plaatwerkers. Dat zijn ook de geringe instroom in het technisch beroepsonderwijs en de moeilijke communicatie tussen ontwerp en productie in de plaatwerkketen. Beide zaken hebben de volle aandacht van de FDP.
De plaatwerkbarometer die de FDP maandelijks bekend maakt, laat de laatste tijd nogal wisselende uitslagen zien. Dan weer groei, dan weer een daling. Dat geeft volgens Frederik Lodeizen, directeur van de Federatie Dunne Plaat (FDP), aan dat het herstel broos is. “Te broos om te zeggen dat het echt structureel beter gaat. Wie exporteert, doet het gemiddeld wat beter dan wie alleen nationaal werkt. En er zijn nog verschillen per marktsegment.” Zo blijft de bouw slecht, is de medische industrie een stabiele sector en doen de meubel- en kantoorinrichtingsector het beter. Wel blijkt duidelijk dat de voorraden eindproduct flink afnemen, wat voor de middellange termijn een positief signaal zou kunnen zijn. Vergeleken met de totale industrie is de situatie in de plaatwerkbranche beter.
Slimmer ontwerpen
Een van de actuele thema’s in de maakindustrie is automatisering en verkorting van doorlooptijd. Robotisering kan bij kleine series en zelfs bij prototypebouw al winstgevend zijn. Toch waarschuwt Frederik Lodeizen voor te hooggespannen verwachtingen. “Automatiseringsinvesteringen kun je zeker terugverdienen, maar je moet je elke keer opnieuw de vraag stellen of de investering rendabel is en binnen een acceptabele tijd terugverdiend wordt. Automatisering en robotisering zijn geen Haarlemmerolie.”
Je kunt dikwijls ook doorlooptijden reduceren door slimmer te ontwerpen en de communicatie tussen ontwerpfase en productiefase te verbeteren. Immers: als je functies in plaatproducten al in het ontwerpproces integreert, kun je vervolgens complexe maar zeer hoogwaardige plaatdelen maken. Daar blijft in hogelonenlanden een markt voor. Eenvoudig plaatwerk vloeit vaak weg naar Oost-Europa. Een betere afstemming tussen ontwerp en productie zorgt er ook voor dat het product vaker meteen de eerste keer goed wordt gemaakt, hoe complex het ook is.
Op dit vlak van ontwerptechnologie ligt, volgens een recent in opdracht van de federatie uitgevoerd onderzoek, een enorm grote kennisbehoefte in de plaatwerksector. De FDP heeft dit samen met onder andere het NIMR (Netherlands Institute for Metals Research) onderzocht. Aan de ene kant komen namelijk ontwerp en productie verder uit elkaar te liggen – onder andere door verschuiving van werk naar lagelonenlanden – anderzijds biedt software steeds betere mogelijkheden om in de ontwerpfase al de maakbaarheid te toetsen. En dat laatste is noodzakelijk, want producten moeten tegenwoordig direct goed zijn.
Communicatie is moeilijk
Uit het FDP-onderzoek komt naar voren dat communicatie in de plaatwerkketen echter bemoeilijkt wordt door de verschillende bestandsformaten van digitale ontwerpen en de verschillende manieren waarop tekeningen zijn opgebouwd. “Innoveren en samenwerken in de keten vraagt daardoor meer tijd, terwijl snelheid juist heel belangrijk is”, aldus Lodeizen. Een goede communicatie tussen ontwerper en producent is essentieel. Ook de koppeling van ontwerptechnologie naar systemen waarmee de logistiek en resources van bedrijven worden ondersteund, blijft een knelpunt, aldus de onderzoekers. De roep om een eenvoudig en goedkoop MKB-pakket naast de wens tot standaardisatie is dan ook groot in de plaatwerkbranche.
Kennisuitwisseling
De FDP denkt echter dat alléén zo’n pakket onvoldoende is. Er moet meer kennis in de sector komen. Daarvoor wil de federatie een actieplan opzetten. Frederik Lodeizen: “Bedrijven moeten meer aandacht geven aan integrale ontwerptechnologie, want daardoor kun je gemakkelijker de hoogwaardige producten naar je toe trekken. Daarnaast moeten de vaardigheden op het gebied van ontwerpen door de gehele organisatie heen worden opgevoerd. De laatste jaren is er veel geïnvesteerd in het verbeteren van de efficiency in de productieomgeving, nu zal er een slag gemaakt moeten worden in het ontwerpproces, want dat is thans eigenlijk nog zeer arbeidsintensief. Tot slot wil de FDP gaan zorgen voor meer standaardisatie in ontwerp- en productiesystemen, zodat de communicatie eenvoudiger kan verlopen.
Plaatwerkmanifestatie
Op de Esef (van 14 tot en met 17 maart 2006) en Techni-Show (van 14 tot en met 18 maart) in de Jaarbeurs in Utrecht, is de plaatwerkindustrie goed vertegenwoordigd. De leden van de FDP zijn hier aanwezig, net als de leden van de VIMAG. Op de Esef staan plaatwerkers van andere brancheorganisaties zoals de Groep Plaatwerk Industrie (NEVAT) en Dutch Suppliers of Sheet Products (Koninklijke Metaalunie). Tegelijkertijd met de beurs vindt ook de nationale plaatwerkmanifestatie plaats, waarmee deze sector de aandacht vestigt op de toekomst van de plaatwerkindustrie.
Onderwijs
Ook heeft de FDP aandacht voor het onderwijs. Hier zit het tweede grote pijnpunt van de toekomst als er niets gaat veranderen. FDP-voorman Lodeizen: “De branche merkt nu al dat er onvoldoende instroom is in het technisch onderwijs. Een aantal bedrijven heeft problemen met het werven van nieuwe, goed geschoolde medewerkers.” Niet alleen worden er te weinig vakmensen opgeleid, het bedrijfsleven vindt dat de leerlingen die van school komen onvoldoende vakkennis ten aanzien van plaatwerk paraat hebben. “Ze hebben onvoldoende diepgang als het om plaatbewerkingstechnieken gaat, omdat er in de opleiding werktuigbouw en industriële vormgeving te weinig ruimte is voor dunne plaat”, meent de FDP-directeur. Sommige bedrijven ontplooien daarom zelf initiatieven op het gebied van opleiding. Goed bedoeld, maar Lodeizen vindt dat je dit niet van een bedrijf mag laten afhangen. Daarom heeft de FDP van scholing een speerpunt gemaakt in het beleid.
Website
Zo heeft de federatie samen met een aantal ROC’s en bedrijven de website www.plaatwerker.nl ontwikkeld. Dit is een kennisdatabank over niet-verspanende productietechnieken, ook worden nieuwe materialen toegelicht. Op een interactieve manier kunnen jongeren kennis maken met plaatbewerking. Technieken worden er op een begrijpelijke manier uitgelegd. “De site is bedoeld voor mensen die een MBO-opleiding volgen. Daarnaast is de website ook informatief voor bedrijven, zegt Lodeizen. En er zijn veel links te vinden die naar achterliggende kennis doorverwijzen. Iedereen kan op de website interactief oefeningen invullen om zijn eigen kennis te toetsen en te verbeteren. Gebruik maken van de digitale mogelijkheden zoals het internet is volgens Lodeizen een manier die bij de jeugd in trek is. De ontwikkelde website www.plaatwerker.nl speelt hierop in door interactief met kennis om te gaan via oefeningen en animaties. De FDP praat op dit moment met de onderwijsinstellingen om hen zover te krijgen dat de website onderdeel wordt van het opleidingsprogramma aan de ROC’s in Nederland. “Uiteindelijk willen we het idee ook uitbouwen naar het HBO. Het project moet een digitale kennisdatabank worden voor de totale plaatwerksector”, besluit Frederik Lodeizen.
Esef en Techni-Show richten zich op de Nederlandse maakindustrie. Beide beurzen worden gelijktijdig gehouden van dinsdag 14 tot en met vrijdag 17 maart; de Techni-Show duurt een dag langer en sluit haar poorten op zaterdag 18 maart om 15.00 uur. Esef (500 exposanten) verwacht 30 duizend bezoekers, Techni-Show (400 exposanten) rekent op 50 duizend bezoekers. Aan de beurzen is een groot aantal activiteiten gekoppeld, zoals het Esef Industriedebat, de Nationale Plaatwerkmanifestatie en de beroepenwedstrijden Vakkanjers.