Personeelsschaarste wordt door ondernemers in de industrie als grootste productiebelemmering gezien. 27% noemt dit het grootste knelpunt. Dat meldt ING in de Sector update Industry op basis van het vierde kwartaal van 2021. Een recordaantal van 26% zegt door schaarste in materiaal en onderdelen niet aan de vraag van de klant te kunnen voldoen. Wel zijn de vooruitzichten voor 2022 positief.
Personeelsschaarste wordt niet alleen door de werkgevers als groot probleem gezien. Ook werknemers maken zich zorgen om de vele vacatures en de hogere werkdruk die daarmee gepaard gaat. “Zij eisen bovendien meer loon”, aldus sectoreconoom Edse Dantuma.
Na maandenlange stakingen in de grootmetaal (‘metalektro’) eerder dit jaar, leggen nu medewerkers in onder meer de kleinmetaal en carrosseriebouw het werk tijdelijk neer.
Materiaal ook in metaal en kunststof probleem
Materiaalschaarste is een wijdverbreid knelpunt dat binnen de technologische industrie gedurende 2021 sterk is toegenomen. De materiaaltekorten zijn binnen de technologische industrie begin vierde kwartaal nijpender dan in andere industrietakken.
De toeleveringsproblemen raken niet alleen de automotive. Zo moet ook de chiptoeleveringsindustrie vanwege de grote vraag en toenemende aanbodverstoringen alle zeilen bijzetten. De bezettingsgraad ligt inmiddels in alle technologische industrietakken op of boven het langjarig gemiddelde.
Chiptekorten in de automotive en hightech en materiaaltekorten in de metaalbewerking en kunststofindustrie behoren, naast de coronacrisis, tot de grootste onzekerheden voor 2022.
Groeispurt boven die van EU
De Nederlandse industrie als geheel heeft in 2021 het groeitempo opgevoerd en een groeispurt laten zien, flink boven de gemiddelde EU productiegroei, aldus ING.
De industriële productiegroei, in 2021 op 7,5%, houdt dit jaar aan en groeit naar verwachting gematigd verder met 2,5%.
Belemmeringen nemen af
De aanhoudende verstoringen in de supply chain zetten een rem op de groei. Maar de stevige productvraag uit zowel binnen- als buitenland zorgen voor het huidige groeiscenario.
De onzekerheden blijven weliswaar groot maar de belemmeringen in de keten en economische impact van het coronavirus nemen naar verwachting geleidelijk af, stelt de bank. Wereldwijd nemen de investeringen toe.
Grootste productiegroei
Van de drie grote industrietakken laat de technologische industrie in 2022 naar verwachting weer de grootste productiegroei in Nederland zien, zegt Dantuma.
“De onzekerheid rond corona is weliswaar groot, maar de normaal gesproken afnemende invloed van de pandemie, het geleidelijke herstel van de Europese auto-industrie en de doorgaande groei van de halfgeleidersector en machinebouw maken de vooruitzichten voor 2022 rooskleurig.”
Groeiperspectief
De groeiende investeringen en voortgaande digitalisering en elektrificatie zorgen daarbij volgens hem voor groeiperspectief.
“Vooral hightech-producenten (uit de elektrotechnische-, apparaten- en machine-industrie), maar ook toeleveranciers van kunststof- en metalen onderdelen, elektronische componenten en andere halffabricaten profiteren hiervan.”
Machine- en halfgeleider-industrie
Een belangrijke verklaring voor de relatief sterke groei van de Nederlandse industrie is het succes van de machine-industrie in Nederland.
“De groei van deze industrietak bedroeg in 2021 van het eerste tot en met het derde kwartaal maar liefst 35% in Nederland tegenover 5% in de gehele EU”, vertelt hij.
“Met bedrijven als ASML, ASMI en Besi is Nederland een relatief grote toeleverancier van machines aan de sterk groeiende halfgeleiderindustrie. Dit verklaart een belangrijk deel van het groeiverschil.”
De machine-industrie had met een aandeel van 16% van de bruto toegevoegde waarde bovendien een belangrijk aandeel in de industriële groei van Nederland. Voor de EU als geheel is de machine-industrie wat minder belangrijk met een aandeel van 11%.
Metaalbewerking draait goed
De metaalproductenindustrie groeit in 2022 net als in 2021 naar verwachting sterker dan in de vijf jaren voorafgaand aan de coronacrisis, toen de gemiddelde productiegroei op nul uitkwam.
“Deze industrie vaart wel bij haar positie als belangrijke toeleverancier aan de machine-industrie. Verder werkt in 2022 bij metaalbewerkers, net als bij kunststofproducenten, de verwachte groei van de bouw en automotive gunstig door”, aldus Dantuma.
Na een zwaar 2020 en 2021 is de automotive in 2022 vermoedelijk de sterkst groeiende technologische industrietak, maar dit segment moet dan ook van ver komen, zegt hij.
Tech-producenten zeer optimistisch
Ondernemers in de technologische industrietakken waren de afgelopen 2 jaar niet eerder zo positief gestemd als in de tweede helft van 2021.
Hightech- en kunststofproducenten zijn het meest optimistisch. Bij metaalproducten daalde het oordeel over de eigen orderpositie in het vierde kwartaal licht.
In de automotive zijn de orderboeken in het vierde kwartaal wel duidelijk minder goed gevuld dan in het derde kwartaal, maar nog altijd zijn producenten van auto’s, trucks, trailers en bussen overwegend positief over hun orders.
Zowel de binnen- als buitenlandse vraag is in 2021 stevig aangetrokken. De binnenlandse orders doen het duidelijk beter dan de buitenlandse.
De Nederlandse economie heeft zich sneller hersteld dan andere West-Europese economieën, concludeert ING. Komend jaar zal dit beeld naar verwachting net andersom zijn, doordat de nog te maken inhaalslag naar pre-coronaniveaus in het buitenland groter is.